Вопрос школьника по предмету Қазақ тiлi
Жыр деген нені білдіреді? Көмектесіңдерші
Ответ учителя по предмету Қазақ тiлi
1) кең мағынада, поэзиялық шығармалардың жалпы атауы. Көне түркі тіліндегі «иыр» сөзі де қазіргі «поэзия» терминінің мағынасында қолданылған. Бұл атау дәл осы мағынада қазірғі қарақалпақ, қырғыз, ноғай, қарашай, балқар, башқұрт, татар, тағы басқа түркі тілдерінде әлі күнге дейін қолданылады;
2) тар мағынада — қазақ халық поэзиясындағы 7 — 8 буынды өлең өлшемі, поэзиялық шығарма жанры. Қазақ ауыз әдебиетіндегі батырлар жыры, тарихи жырлар, лиро эпостык жырлар, жоқтаулар, жыраулар поэзиясы, толғаулар, термелер, тағы басқа түгелдерлік поэзияның осы өлшемдегі үлгісіне құрылған. Поэзиядағы бұл жанрды жазба әдебиет өкілдері де (Абай, С.Торайғыров, тағы басқа) орнымен пайдаланған. Буын санының бірқалыпқа түсіп тұрақтануы — Жыр жанры дамуының соңғы кезеңдерінде пайда болған құбылыс. Ежелғі замандардағы Жыр өлшеміне аралас буын тән болған. Мұндай өлшем қазақ халкының толғауларында, ногай халқының йырларында, башкұрт халқының қобайырларында, қырғыз халқының санатында сақталған. Тармақтарындағы буын саны 7-ден 15-ке дейін жетеді. Аралас буынды үлгілер батырлар жырында да кездеседі.
Поэзияның басқа өлшемдеріндегі өлең жолдары тұтаса келіп, шумақ құраса, Жыр тармақтары тирада түрінде шоғырланады. Тарихи генетикалық тұрғыдан тирада үлгісі шумақтан бұрын қалыптасқан. Демек Жыр өрнегі озге өлшемдерге қарағанда әлдеқайда ерте туған. Жырдағы тирада үлгісіндегі тармақ пен ұйқас мөлшері және олардың арақатынасы қатаң сақталмай, жиі өзгеріп, құбылып тұрады. Дәл осы қарапайым ерекшелікке көпке дейін ғылымының мән берілмегендіктен, Жырда басқа өлшемдегідей егіз, кезектес, шалыс ұйқас түрлері болады деп есептелініп келді, олардың жалпы саны 10-ға дейін жеткізілді. Мұндағы басты қателік тирада ішіндегі ырғақтық үзілістерді шумаққа теңгеруден туған еді. Кейінгі арнайы зерттеулер Жырдың тармағы мен ұйқасы тирада пішініне ғана тән заңдылықтарға негізделіп түзілетінін айқын дәлелдеп берді. Жырдың ұйқасы дара ұйқас (монорифма) және аралас ұйқас (полирифма) болып бөлінеді. Аралас ұйқас негізгі ұйқас пен қосымша ұйқастардан тұрады
Похожие вопросы от пользователей
а) квадрата со стороной 6,1 см
б) прямоугольника со сторонами 5 см и 8,2 см
в) ромба с диагоналями 0,75 см и 4 см
г) квадрата, периметр которого равен 1 м .
(1) Человек, лишённый чувства юмора, чаще всего обидчив и потому несчастен. (2) Ему трудно уживаться в коллективе. (3) Он мнителен и всегда настороже. (4) Простую безобидную шутку он может воспринять как оскорбление. (5) Зато бесценно свойство человека, умеющего посмеяться над самим собой. (6) Такой человек – плохая мишень для злых шутников. (7) Попав в смешное положение, он не смутится, не испытает желания «провалиться сквозь землю» и этим лишит удовольствия посмеяться над ним. (8) Чувство юмора надо ценить, развивать и беречь. (9) Это жизнестойкий витамин, помогающий подчас человеку в самые трудные минуты его жизни.
(С. Михалков)
1. Какое утверждение противоречит мысли, выраженной в тексте С. Михалкова?
1) Человек, умеющий посмеяться над собой, защищён от нападок окружающих.
2) Человек без чувства юмора несчастен.
3) Без чувства юмора человеку легко прожить.
4) Чувство юмора помогает человеку в трудные минуты жизни.
2. Какое средство выразительности использует автор в предложении № 9?
1) олицетворение 2) метафора 3) сравнение 4) фразеологизм
3. Какой частью речи является слово БЕСЦЕННО (предложение № 5)?
1) краткое причастие 2) краткое прилагательное
3) наречие 4) слово состояния
4. Каково лексическое значение слова МНИТЕЛЬНЫЙ (МНИТЕЛЕН) из предложения № 3?
1) обидчивый 2) думающий 3) кажущийся 4) всего опасающийся
5. Найдите в тексте личное местоимение 3 лица, стоящее в творительном падеже. Выпишите его.
5. Из предложения № 9 выпишите подчинительное словосочетание, где зависимым словом является В МИНУТЫ.
6 Из предложения № 2 выпишите грамматическую основу.
7. Найдите в тексте простые предложения, осложнённые обособленными определениями, напишите их номера.
8. Найдите в тексте простое предложение, осложнённое обособленным обстоятельством, напишите его номер.
9. Выпишите из текста сочинительный противительный союз.
10. Найдите в тексте простые односоставные безличные предложения, напишите их номера.