Ответ учителя по предмету Қазақ тiлi
Қазақ халқының қол өнері көне замантарихымен бірге дамып, біте қайнасып келе жатқан бай қазына. Оның бір ұшығы туысқан Орта Азия халықтарының жәнеорыс халқының қол өнерімен де ұштасып жатыр. Қол өнерінің басты бір саласы —киім тігу. Ерте заманнан күні бүгінге дейін өзінің қадір-қасиетін жоймай, қол өнерінің озық үлгісі ретінде ғана емес, әрі әсем, әрі ыңғайлылығымен де пайдаланудан қалмай келе жатқан қазақтың ұлттық киімдері әлі де аз емес. Олардың кейбіреулерін ескінің көзі қарттар күнделікті киіп жүрсе, енді біреулерін қызұзату, келін түсіру тойларында ойын-сауыққа пайдаланады (қалындыққасәукеле кигізу) , сондай-ақ көпшілігі театрлардың арнаулы заказы бойынша тігіліп жүр. Алматыдағы «Қазақстан»магазинінде, облыс орталықтарында ұлттық киімдер (шапан, мәсі , бөрік,қамзол т. б.) сатылады. Қазақтың ұлттық киімдері — Еуразия даласын қоныс еткен көшпелі ел қазақтардың басқа халықтарға ұксамайтын киім үлілері табиғи ерекшеліктер мен көшпелі тіршілікке сәйкес қалыптасы. Қазақы киімнің барша сымбаты мен оюөрнегінде, әрбір әшекейінде халқымыздың тарихының, ой-дүниесінің қайталанбас көрінісі бар. Ол — біздің ұлттықмәдениетіміз.
Тақия
Тақия
Ерлердің жеңіл бас киімі . Тақияныңтүрлері көп. Биік төбелі, тегіс төбелі және үшкір төбелі тақия. Ерлер киетін тақиядатеңге, моншақ, ғана болмайды. Оның есесіне олар «мүйіз», «ат ерін», «шырмауық» сияқты өрнектермен кестеленеді, машинамен, қолмен «таңдай», «ирек», қабырға тігістерімен әдеміленіл сырылады. Тақияны пүліштен, қыжыман ал астарын жібек, сәтеннен тігеді. Биік төбелі тақия мен тегіс төбелі тақияның тігілуі бірдей. Ал үшкір төбелі тақияны тіккенде оның етегін жалпақтығын үш елі дей етіп тік төрт бұрыш етіп қиып алады. Оның төбесі үш бұрыш формалы төрт не алты сайлан құралады. Алдымен оларды тігісін ішіне қаратып құрайды да, одан соң сайлардың етегін тақияның етегіне қондырады. Тақия мыжылмай өз формасын сақтап тұру үшін оның астары мен қос астарын беттестіріп жиі етіп сыриды. Одан кейін тысын жауып, шетін басқа түсті матам ен әдіптен көмкереді. Сайлардың және тақияның төбесі мен етегінің қоспа тігістері білінбеу үшін сол тігістерді бастыра жібек жіппен әдемілен шалып тігеді. Қазіргі кезде жергілікті кәсіпорындар әр түрлі тақияжасап шығарады.
Айыр қалпақ
Ерлердің киізден тігілген жеңіл бас киімі . Айыр қалпақ жұқа етіп басылған ақкиізден тігіледі . Ол негізгі екі бөліктен құралады. Олар — қалпақтық төбесі және етегі (кейде қайырмалы деп те айтады) .Қалпақтың төбесі төрт сайдан (бөліктен) тұрады. Шебер пішілген төрт қиындыкиізді арасына қара барқыттан сыздықсалып, қайып тігеді . Сонда қалпақтың төбесі күмбез тәріздес болып шығады. Қалпақтың етегі жалпақтығы төрт елідей етіп, дөңгелектеп қиып алынған ақ киізден жасалады да, оны жоғарғы бөліктің (төбе) етегіне сыздық салып қондырады. Сәнді болу үшін, қалпақтың қайырмасының астыңғы жағы кейде қара барқытпен көмкеріледі . Қалпақтың төбесіне қара не басқа түсті шашақ тағын, төбесінің төрт сайы әр түрлі жібек жіптермен кестеленеді . Ақ киізден тігілген айырқалпақ әрі жеңіл, әрі салқын, әрі сәнді болып келеді . Соңғы кезде жергілікті өнеркәсіп орындары айыр-қалпақты әр түсті киізден жасап шығарып жүр
Жарғақ шалбар
Иленіп, әбден өнделген жұқа терініқазақтар «жарғақ» дейді. Қызғылт түске боялып, түрлі-түсті өрнек салынған жарғақ теріден тігілген шалбарды «жарғақшалбар» деп атаған. Бұл сәнді киімді кезінде батырлар, бектер мен билер, сал-серілер салтанатқа киген.
Тымақ
Қазақта тымақтың түрлері көп, соның ең бағаласы – түлкі тымақ. Оның маңдайы мен құлақтарының ішкі жағына түлкі терісі тігіледі де, сырты мақпалмен, пүлішпен немесе басқа асыл маталармен сырылып тысталады. Тымақтың төбесі төрт немесе алты сай (бөлек) үшкіл (үш бұрышты) киізден құралып, шошақ болып келеді.
Байпақ
Жылылық үшін етіктің, мәсінің ішінен киетін киізден тігетінаяқ киім. Қыста киетіп байпақтық киізі қалың, ал жазда киетін байпақтың киізі жұқа болады.Байпақ тігудің екі тәсілі бар. Оның бірі .табанын бөлек салып ұлт арып тігу; екіншісі, тұтастай қусырып тігу. Байпақтық тігісі аяққа батпау үшін оны сыртынан тігеді . Тігуге түйе немесе қой жүнінен иірілген шуда жіптіп айдаланады. Жүннентоқылатын байпақтардың қонышы қысқа болады. Ерте кезде оны шұлғау орнынакиіз байпақтың ішінен кию үшін де пайдаланған. Қазіргі кезде бәтеңкенің, қысқа қонышты етіктің, мәсінің ішінен киеді. Байпақ түйе жүнінен, қой жүнінен, ешкінің түбітінен тоқылады. Мұндай байпақтар әрі жылы, әрі жеңіл әрі жұмсақ болады.
Похожие вопросы от пользователей
12. Установите соответствие между одноклеточным организмом и царством, к которому его от-носят
ОДНОКЛЕТОЧНЫЙ ОРГАНИЗМ ЦАРСТВО
А) хлорелла 1) Бактерии
Б) туберкулёзная палочка 2) Грибы
В) обыкновенная амёба 3) Растения
Г) инфузория-туфелька 4) Животные
Д) дрожжи
Е) стрептококки
Ж) хламидомонада
13. Установите соответствие между признаком и процессом жизнедеятельности растения, к ко-торому его относят
ПРИЗНАК ПРОЦЕСС
А) осуществляется в клетках с хлоропластами 1) фотосинтез
Б) происходит во всех живых клетках 2) дыхание
В) поглощается кислород
Г) усваивается углекислый газ
Д) образуются органические вещества из неорганических на свету
Е) окисляются органические вещества
14. Установите соответствие между характеристикой и процессом жизнедеятельности растения, к которому её относят
ХАРАКТЕРИСТИКА ПРОЦЕСС
А) синтезируется глюкоза 1) фотосинтез
Б) окисляются органические вещества 2) дыхание
В) выделяется кислород
Г) образуется углекислый’ газ
Д) происходит в митохондриях
Е) сопровождается поглощением энергии
15. Установите соответствие между характеристикой и процессом, который протекает в растени-ях.
ХАРАКТЕРИСТИКА ПРОЦЕСС
А) синтез органических веществ из неорганических на свету 1) испарение
Б) обеспечение растения энергией 2) фотосинтез
В) защита растения от перегрева
Г) обеспечение транспорта воды и минеральных веществ
Д) выделение кислорода в атмосферу
16. Установите соответствие между тканью и сё принадлежностью к организмам растений или животных
ТКАНЬ ОРГАНИЗМЫ
А) покровная 1) растения
Б) эпителиальная 2) животные
В) соединительная
Г) механическая
Д) мышечная
Е) образовательная
Ж) проводящая
З) основная
17. Установите соответствие между строением, значение ткани растения и её типом
СТРОЕНИЕ, ЗНАЧЕНИЕ ТИП ТКАНИ
А) образована некрупными живыми клетками 1) образовательные
с очень тонкими оболочками 2) запасающая
Б) клетки с крупными вакуолями
В) состоит из более или менее однородных клеток, способных делиться
Г) расположена в точках роста корней и побегов
Д) расположена в семенах, плодах, сердцевине стебля и других органах
Е) заполняет промежутки между проводящими и механическими тканями
Ж) обеспечивает рост растения, образование новых органов и тканей
З) служит местом отложения запасных веществ: белков, жиров, углеводов
18. Установите соответствие между особенностью строения и функций ткани растений и их ви-дом
СТРОЕНИЕ И ФУНКЦИИ ВИДЫ ТКАНЕЙ
А) состоят из плотно прилегающих друг к другу клеток 1) покровные
Б) имеют устьица, чечевички 2) проводящие
В) образованы клетками удлинённой формы, сообщающимися между собой
Г) обеспечивают защиту органов растения от неблагоприятных воздействий среды
Д) осуществляют газообмен и испарение воды
Е) включают сосуды и ситовидные трубки
19. Установите соответствие между особенностью ткани растения и её видом.
ОСОБЕННОСТЬ ВИД ТКАНИ
А) обеспечивает вставочный рост у злаков 1) образовательная
Б) защищает от колебаний температур и повреждений 2) покровная
В) образует камбиальный слой в стебле
Г) обеспечивает газообмен
Д) формирует восковой слой на своей поверхности
Е) имеет множество мелких клеток с большим ядром
20. Установите соответствие между органом растения и группой, к которой его относят
ОРГАН ГРУППА
А) корень 1) вегетативные
Б) цветок 2) генеративные
В) стебель
Г) семя
Д) плод
Е) лист
I 1) ’ve known (know) Timmy for a long time. We always 2) _______ (play) together. Timmy 3) _______ (not/can) read or write because he 4) _______ (never/be) to school. He 5) _______ (have) long brown hair since he was born. Не 6) _______ (live) in our house for five years. My parents 7) _______ (take) care of him while I 8 _______ (be) at school. Timmy 9) _______ (not/work); actually he 10) _______ (never/have) a job. This 11) _______ (not/be) strange because Timmy 12) _______ (be) my dog.